ÖNSOZ
Yunan mitolojisinde Truva Savaşı, Truvalı Paris’in Sparta Kralı Meneiaus’un karısı Helen’I kaçırması sonucunda Yunanların (Akaların) Anadolu’daki Truva kentine saldırmasını konu alan savaştır. Yunan mitolojisinde önemli bir yere sahip olan ve on yıl süren savaşın detayları, Anadolu topraklarında yaşayan efsanevi ozan Homeraos’un İlyada ve Odysseia adlı destanlarında anlatılmaktadır. Tanru Zeus düzenlediği Peleus ile Thetis’in düğününe tanrıçalardan Eris’I davet etmez. Bunun üzerine Eris, düğüne altın bir elma göndererek bunun “En güzel tanrıçaya” verilmesini ister. Athena, Hera ve Afrodit, altın elmanın kime verilmesi gerektiği konusunda anlaşamayınca Zeus, tanrıçaları Paris’e gönderir ve en güzel Tanrıçayı Paris’in seçmesini ister. Paris, altın elmayı Afrodit’e verir. Karşılığında Afrodit, “tüm kadınların en güzeli“ olan Helen’i Paris’e aşık eder. Paris, Sparta’yı ziyaretinde Helen’e aşık olur ve iki aşık birlikte Truva’ya dönerler. Kendilerine hakaret edildiğine inanan Yunanlar, Menelaus ve kardeşi Miken Kralı Agamemnon önderliğinde Aka ordusunu toplar ve Truva’ya bir sefer düzenler. Truvalılar ile uzun ve zorlu bir savaşa girerler.
Dokuz yıllık kuşatma sonunda iki ordu karşı karşıya gelmişlerdir. Paris, Menelaos ile teke tek savaşmayı ve savaşı kazananın Helen’I almasını teklif edfer. Savaş sırasında Menelaos Paris’I yenmek üzere iken Tanrıça Afrodit araya girer ve Paris’I kurtarır. Başka bir savaşçı olan Pandoros’un Menelaos’a bir ok atmasıyla iki ordu birbirine girer. Akalı savaşçılar birçok Truvalıyı öldürürler Savaşa tanrılardan Athena, Afrodit ve Ares de katılır. Savaşın ünlü kahramanlarından Hektor, savaşamayacak kadar yaşlı olan Truva kralı Priamos’un büyük oğludur. Bir yandan savaşmak ve diğer bir taraftan askerleri muhafaza etmek onun göreviydi. Hektor, Akaların Aşil’den sonra en büyük kahramanı olan Aias ile savaşır. Bu arada Akalar ordugahın çevresini bir sur ve hendek ile çevirirler. Bu durum savaşın Truvalılar lehine gerçekekleşmesini sağlamıştır. Akalı Partoklos ile Hektor mücadelesi sonucunda Hektor batı kapılarına kadar kovulur. Partroklos’un Trucalılar tarafından öldürülmesi Aşil’I çıldırtır ve Hektor’un üzerine yürür. Hektor Aşil tarafından öldürülür. Aşil Hektor’un ölüsünü toz toprak içerisinde sürükleyerek Truva surlarının içerisinde yedi defa dolaştırır.
Savaş on yılını doldurduğu halde bitmez. Bunun üzerine Kurnaz Odysseus Truva atı fikrini öne sürer. BU atahta at Epeios tarafından yapılır ve Truva kapıları önüne bırakılır. Troyalılar Akaların gittiğini düşünür ve atı içeri alırlar. En iyi Aka kahramanları ve Neoptolemos bu tahta atın karnında saklanmışlardır. Aka ordusu ve casus Sinon’un planı neticesinde Truva şehrine girerler ve şehri ateşe verirler. Priamos ve sağ kalan öteki oğulları öldürülür. Neoptolemos Hektor’un oğlu Astyanaks’I surlardan aşağı atar. Bütün Truvalılar katledilir. Aşil Paris tarafından topuğuna saplanan bir ok ile ölür. Daha sonrasında Paris, Helen’I korumak isterken Aşil’in oğlu Neoptolemos tarafından öldürülür. Menelaos savaşın sonunda Deiphobus’u öldürür ve Helen’i alarak Sparta’ya geri döner.
Çanakkale Belediyesi’nin bana “Truva“ yılı kapsamında sipariş ettiği Truva Sonatı’nı (Troya Sonatı da diyebiliriz) bestelerken, tüm kaynaklardan esinlendim diyebilirim. Başta Anadolulu ozan Homeros’un üç bin yıllık ölümsüzlük destanından, diğer kaynaklardan, olayları ve kişileri her seferinde farklı yorumlayan sahne eserlerinden ve filmlerden…
Dünya mirası Troya’ya, festivaller ve eser siparişleriyle sahip çıktıkları için Çanakkalelileri kutlarım.
Bu eserimi (opus 78 sayılı) 2018 yılı içinde 6 ayı kapsayan bir zaman diliminde besteledim. “Troya“ konulu çok fazla salt müzik eseri olmadığından, müzik diliyle bu büyülü destanın tüm dramatik öğelerini sunmak için çok özen gösterdim. Farklı teknikler kullandım. 40 dakikalık 10 bölümdü dev bir piyano sonata oluştu. Destanı bir de benden dinleyin isterim.
Dünya’da ilk seslendirilişi 9 Ağustos’ta Truva’nın şehri Çanakkale’de Çimenlik Kalesi’nde on binlerce kişinin izlediği bir açıkhava tiyatrosunda gerçekleşti. jTruva’yı anlatmak bir Anadolulu olarak benim için büyük bir gurur.
“Troya“ sonata bölüm başlıkları şöyle:
Eserde bölüm başlıklarının zaten ana temaları var. Onun dışında eserin bölümlerine yayılan form temaları – leitmotifler de bulunuyor. “Kader ağlarını örüyor“ teması, “Gece“ teması, “Menelaus“ teması, “Paris“ teması, “Güneş“ teması, “Agamemnon“ teması, “Hektor“ teması, “Kahramanlık“ teması, “Endişe“ teması gibi… Benim anlatımımda eski tanrılar fazla yer almadı. Salt müzik (sözsüz) olduğu için, dünyevi öğelerde yer alan dramdan yola çıktım.
FAZIL SAY
